Γιατί η Γάζα δεν χωρά στο αφήγημα της «λήξης του πολέμου»; Η επόμενη μέρα της εκεχειρίας Ιράν-Ισραήλ

Ο «Πόλεμος 12 ημερών», όπως τον χαρακτήρισε ο Ντόναλντ Τραμπ, ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν ολοκληρώθηκε, με τον Αμερικανό πρόεδρο, αλλά και τις δύο χώρες να ανακοινώνουν κατάπαυση του πυρός, ωστόσο, η αβεβαιότητα για τη Μέση Ανατολή παραμένει.

Ο πόλεμος μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων της Μέσης Ανατολής άφησε πίσω του εκατοντάδες νεκρούς, αλλά και σημαντικές ζημιές στις υποδομές τόσο του Ισραήλ, όσο και του Ιράν. Οι αναλύσεις για την επίτευξη της εκεχειρίας συμφωνούν ότι ο ρόλος των ΗΠΑ ήταν καταλυτικός, ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει ειρηνευτική συμφωνία ανάμεσα σε Τελ Αβίβ και Τεχεράνη.

Ο διεθνολόγος και επικεφαλής της Ομάδας Μέσης Ανατολής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Γιώργος Μενεσιάν, αναλύει στο ethnos.gr όσα προηγήθηκαν της εκεχειρίας, τη στάση όλων των πλευρών, αλλά και το τι μέλλει γενέσθαι με τη Γάζα, όπου οι εχθροπραξίες συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό.

Η επέμβαση Τραμπ, τα μπρος - πίσω στα λεγόμενά του και οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή

«Η κατάπαυση του πυρός ήταν το επικρατέστερο σενάριο μετά την επίθεση των ΗΠΑ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Ουσιαστικά υπήρχαν δύο ενδεχόμενα: Το ένα ήταν η κλιμάκωση – επιμήκυνση του πολέμου και το άλλο ο τερματισμός των συγκρούσεων. Ο Τραμπ δεν ήθελε να εμπλακεί, αλλά -όπως αποδείχθηκε- η επίθεση των ΗΠΑ έπαιξε καταλυτικό ρόλο στις εξελίξεις», αναφέρει αρχικά ο διεθνολόγος και προσθέτει πως «η Ουάσιγκτον επιτέθηκε για να επιταχύνει τις διαδικασίες. Το Ιράν επιθυμούσε να τερματιστούν οι εχθροπραξίες, διότι ήξερε ότι δεν μπορούσε να νικήσει το Ισραήλ, καθώς από τα πρώτα 24ωρα είχε υποστεί σημαντικές ζημιές. Το Ισραήλ, από τη μεριά του, ξέρει ότι δεν μπορεί να πολεμά για πάντα, κάτι που αν συνέβαινε θα αυξανόταν η πίεση στο εσωτερικό της χώρας, αφού η Τεχεράνη χτυπούσε κατοικημένες περιοχές. Το Ισραήλ δεν μπορούσε να φέρει αποφασιστικά πλήγματα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, με συνέπεια ο Τραμπ να αποφασίσει να δράσει. Η επίθεση των ΗΠΑ πέτυχε αυτό που ήθελε το Τελ Αβίβ».

Τα χτυπήματα της αεροπορίας των ΗΠΑ -στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν- πιθανόν εξέπληξαν μεγάλο μέρος του πλανήτη, καθώς μόλις λίγα 24ωρα νωρίτερα ο Αμερικανός πρόεδρος είχε κάνει λόγο για περιθώριο δύο εβδομάδων, προκειμένου να αποφασίσει τι ενέργειες θα κάνει. «Ο Τραμπ είναι λίγο αναξιόπιστος στα λεγόμενά του. Φάσκει και αντιφάσκει, οπότε δεν πρέπει να στεκόμαστε πολύ σε όσα λέει. Προηγουμένως έλεγε ότι είναι αναγκαία η αλλαγή του καθεστώτος στο Ιράν, ενώ στη συνέχεια ανέφερε ότι δεν πρέπει να πέσει το καθεστώς. Η δήλωση περί δύο εβδομάδων, πιθανότατα ήταν κίνηση αντιπερισπασμού. Το Ιράν δεν μπορούσε να σταματήσει την επίθεση, καθώς δεν έχει τέτοιες δυνατότητες», διευκρινίζει ο κ. Μενεσιάν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ιράν επικοινώνησε με τη Ρωσία και την Κίνα, ωστόσο δεν έλαβε τις επιθυμητές απαντήσεις. Το Πεκίνο έχει ως βασική αρχή τη μη εμπλοκή σε πολέμους, τηρώντας αυτό το δόγμα ακόμα και όταν διακυβεύονται τα συμφέροντά του. Από την άλλη, η Μόσχα απέδειξε ότι δεν αποτελεί αξιόπιστο σύμμαχο για την Τεχεράνη.

Το Ιράν προμηθεύει με μη επανδρωμένα αεροσκάφη τη Ρωσία για τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά το Κρεμλίνο δεν μπορούσε να κάνει κάτι περισσότερο, παρά μόνο βοηθώντας στο κομμάτι των πληροφοριών και αυτό δεν γνωρίζουμε αν το έπραξε. Η Μόσχα είναι επικεντρωμένη στον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ πλέον οι σχέσεις με την Ουάσιγκτον είναι σαφώς καλύτερες, σε σχέση με την εποχή Μπάιντεν.

Ασφαλώς, δεν πρέπει να παραμερίζεται το γεγονός ότι ναι μεν οι σχέσεις Ρωσίας – Ισραήλ έχουν ψυχρανθεί, ωστόσο η Μόσχα στο πρόσφατο παρελθόν επέτρεψε στο Τελ Αβίβ να πλήξει ιρανικούς και φιλοϊρανικούς στόχους στη Συρία.

Ο βομβαρδισμός του Φορντό και τα πλήγματα στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα

Το Ιράν δέχτηκε την επίθεση των ΗΠΑ και για λόγους εσωτερικής νομιμοποίησης, αλλά και για λόγους αξιοπρέπειας, έπρεπε να απαντήσει. Δεν ήθελε την επιμήκυνση του πολέμου και των εχθροπραξιών. «Σκηνοθέτησε τα αντίποινα, για αυτό ενημερώθηκαν τόσο οι Αμερικανοί, όσο και οι Άραβες, προκειμένου να ολοκληρωθούν τα χτυπήματα στις βάσεις και να προχωρήσει η συμφωνία εκεχειρίας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Ιρανοί μετέφεραν το εμπλουτισμένο ουράνιο, από τα πυρηνικά εργοστάσια, πριν γίνει η επίθεση των ΗΠΑ. Ανεπιβεβαίωτες φήμες αναφέρουν ότι μεταφέρθηκε σε άλλο σημείο το εμπλουτισμένο ουράνιο. Έχουν κυκλοφορήσει φωτογραφίες που δείχνουν φορτηγά να φεύγουν από το Φορντό (Fordow), με την υπόγεια εγκατάσταση να είναι καίριας σημασίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν», εξηγεί ο διεθνολόγος στο ethnos.gr.

Οι επιθέσεις του Ισραήλ, που αποτέλεσαν και την αρχή του πολέμου των δύο χωρών της Μέσης Ανατολής, έπληξαν από την πρώτη στιγμή το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το οποίο μετά και τα αμερικανικά πλήγματα πήγε πολύ πίσω. Άλλωστε, το Τελ Αβίβ κατόρθωσε να εξουδετερώσει έναν σημαντικό αριθμό του επιστημονικού επιτελείου που είχε αναλάβει το πυρηνικό πρόγραμμα.

«Κάποιοι θεωρούν ότι υπάρχουν και άλλες μυστικές εγκαταστάσεις, στις οποίες έχουν μεταφερθεί τα πυρηνικά υλικά και εκεί μπορεί να συνεχιστεί το πυρηνικό πρόγραμμα. Πρακτικά, η απειλή για το Ισραήλ παραμένει, αφού ο πόλεμος φαίνεται να τελείωσε, όμως η αντιπαράθεση διατηρείται και ενδεχομένως να οδηγήσει σε άλλες επιχειρήσεις σε βάρος του Ιράν και του πυρηνικού του προγράμματος. Οι επιθέσεις μπορεί να είναι είτε στοχευμένες είτε πιο μαζικές», επισημαίνει ο Γιώργος Μενεσιάν.

Η επόμενη μέρα του Ιράν αν κατέρρεε το καθεστώς

Η κατάπαυση του πυρός δεν αποτελεί συνώνυμο της ειρήνης, κάτι που σημαίνει ότι η αναθέρμανση ενός μετώπου συγκρούσεων μπορεί να γίνει ανά πάσα στιγμή. «Το καθεστώς του Ιράν, μέσω της ρητορικής του, έχει βάλει ως στόχο την καταστροφή του Ισραήλ, το οποίο από τη μεριά του επιθυμεί την πτώση του θεοκρατικού καθεστώτος της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Η πτώση του καθεστώτος δεν φαίνεται να είναι πιθανή, τουλάχιστον προς ώρας. Ωστόσο, υπάρχουν τρία σενάρια σε περίπτωση πτώσης του: Το πρώτο είναι να υπάρξει "αντεπανάσταση" και να έρθουν στην εξουσία οι πιο σκληροπυρηνικοί, που θα εκπροσωπούνται πιθανώς από τους Φρουρούς της Επανάστασης. Το δεύτερο είναι να οδηγηθεί η χώρα σε μια πιο μετριοπαθή και κοσμική κυβέρνηση. Το τρίτο είναι η κρατική κατάρρευση και ο εμφύλιος, διότι ένα μέρος του πληθυσμού έχει συσπειρωθεί γύρω από το καθεστώς. Αυτή η συζήτηση, ωστόσο, είναι καθαρά υποθετική, καθώς -εκτός απροόπτου- δεν φαίνεται να καταρρέει το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν», σχολιάζει ο επικεφαλής της Ομάδας Μέσης Ανατολής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.

Η Γάζα, οι εχθροπραξίες του Ισραήλ και το μακρινό σενάριο της κατάπαυσης του πυρός

Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, με τον πόλεμο Ισραήλ – Ιράν, είναι γεγονός ότι η προσοχή των περισσότερων στράφηκε στη σύγκρουση των δύο υπερδυνάμεων, με τα όσα συμβαίνουν στη Λωρίδα της Γάζας να μένουν πιο «χαμηλά» στην καθημερινά ειδησεογραφία.

Παρά την εκεχειρία ανάμεσα σε Τελ Αβίβ και Τεχεράνη, στον παλαιστινιακό θύλακα δεν φαίνεται στον ορίζοντα η κατάπαυση του πυρός, με συνέπεια καθημερινά να χάνουν τη ζωή τους άνθρωποι όλων των ηλικιών από ισραηλινά πυρά, με τη δράση του Ανθρωπιστικού Ιδρύματος για τη Γάζα (GHF) να εισπράττει επικριτικά σχόλια, τόσο από τον ΟΗΕ, όσο και από πολλές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

«Ο Τραμπ προσπάθησε να πετύχει την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, αλλά δεν τα κατάφερε. Δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τον έναν πόλεμο με τον άλλον. Στον πόλεμο Ισραήλ – Ιράν είχαμε αεροπορικούς βομβαρδισμούς και πυραυλικές επιθέσεις, ενώ στη Γάζα έχουμε χερσαίες επιχειρήσεις. Ο ένας πόλεμος ήταν μεταξύ δύο κρατών, ενώ ο άλλος είναι μεταξύ ενός κράτους και μιας οργάνωσης. Για το Ισραήλ, η ιρανική απειλή είναι ζωτικής σημασίας, ωστόσο στη Γάζα διακυβεύονται άλλα συμφέροντα, καθώς στόχος του Τελ Αβίβ είναι η μακροπρόθεσμη κατοχή του σημερινού θύλακα», τονίζει ο Γιώργος Μενεσιάν.

Βάσει Διεθνούς Δικαίου, η Λωρίδα της Γάζας βρίσκεται υπό κατοχή, με το Ισραήλ να ελέγχει την πρόσβαση στην περιοχή, ωστόσο στόχος του είναι να υπάρχει στρατιωτική παρουσία στις πόλεις. «Αυτό συνδέεται με την οριστική απομάκρυνση του παλαιστινιακού πληθυσμού από τη Γάζα. Ας μην ξεχνάμε ότι η ισραηλινή κυβέρνηση υποστήριξε τα σχέδια του Τραμπ για δημιουργία ριβιέρας. Το Τελ Αβίβ δεν θα σταματήσει τις επιχειρήσεις μέχρι να καταστρέψει όσο μπορεί τη Χαμάς, κάτι που είναι πιο ρεαλιστικό από το να ρίξει το δημιουργία θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν», υπογραμμίζει ο διεθνολόγος.

Η στρατιωτική δύναμη της Χαμάς έχει περιοριστεί σημαντικά μετά τις χερσαίες επιχειρήσεις του Ισραήλ, ωστόσο συνεχίζει να ελέγχει μερικά τμήματα του παλαιστινιακού θύλακα. «Όπως έδειξε ο πόλεμος Ισραήλ – Ιράν, η μόνη δύναμη που μπορεί να επιβάλει εκεχειρία είναι οι ΗΠΑ, που προς το παρόν δεν κάνουν όσα χρειάζονται για να υπάρξει κατάπαυση του πυρός», ξεκαθαρίζει ο κ. Μενεσιάν.

«Η Χαμάς επιδεικνύει μια αδιαλλαξία στο θέμα των ομήρων. Θέλει να έχει μια μορφή εγγύησης, ένα διαπραγματευτικό χαρτί, σε περίπτωση που το Ισραήλ δεν τηρήσει την ενδεχόμενη εκεχειρία. Όμως, για την ισραηλινή κοινωνία είναι κόκκινο πανί το θέμα των ομήρων, καθώς αποτελεί ζήτημα όλης της κοινωνίας και διαπερνά όλο το πολιτικό φάσμα», σημειώνει ο επικεφαλής της Ομάδας Μέσης Ανατολής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.

Ουσιαστικά, μια συμφωνία για τερματισμό των εχθροπραξιών στη Γάζα αποτελεί αυτή τη στιγμή πολύ μακρινό σενάριο, με το Ισραήλ να έχει αποφασίσει να προχωρήσει στον δρόμο που χάραξε, παρά την κατακραυγή από τον ΟΗΕ και από χώρες – συμμάχους σχετικά με όσα συμβαίνουν εναντίον των Παλαιστινίων στον θύλακα. «Ως χώρα έχει αποδείξει ότι όταν παίρνει μια απόφαση, τότε λαμβάνει δράση ανεξάρτητα από τις διεθνείς αντιδράσεις. Μόνο οι ΗΠΑ μπορούν να επιβάλουν εκεχειρία. Ό,τι και να πουν τα Ηνωμένα Έθνη, η Ευρώπη, η Ρωσία, τα μουσουλμανικά κράτη, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Τελ Αβίβ θα συνεχίσει, εκτός αν επέμβει η Ουάσιγκτον και επιβάλει κατάπαυση του πυρός. Οι ΗΠΑ μπορούν να πείσουν το Ισραήλ να βάλει τέλος στις εχθροπραξίες, επειδή έχουν την ισχύ και εξοπλίζουν στρατιωτικά τη χώρα», καταλήγει ο διεθνολόγος, Γιώργος Μενεσιάν.

Διαβάστε ακόμη

Τι σηματοδοτεί η νέα επίσκεψη Νετανιάχου στις ΗΠΑ: Οι πιέσεις Τραμπ για συμφωνία με τη Χαμάς και η επόμενη ημέρα στη Μέση Ανατολή

Καύσωνας ρεκόρ θα «λιώσει» τη χώρα: Οι περιοχές που θα «βράσουν» - Οι επικίνδυνες ημέρες

Οι Green Day ξεσήκωσαν για πρώτη φορά το αθηναϊκό κοινό με μία εκρηκτική συναυλία

Τα “Greek Statistics” των αιγοπροβάτων, τα 100 εκατ του Μητσοτάκη για να τον αγαπήσει το Άγιο Όρος και το παρασκήνιο με τους Τζαβέλα και Φλωρίδη στην εισαγγελία του Αρείου Πάγου